Rok 2021 to Międzynarodowy Rok Jaskiń i Krasu. Z tej okazji naukowcy, pasjonaci i grotołazi z całej Polski zapraszają na cykl wykładów i wycieczek popularyzujących wiedzę o podziemnym świecie. Dziś pierwsze spotkanie.
O godz. 19 wykładem prof. Michała Gradzińskiego, geologa z Uniwersytetu Jagiellońskiego, rozpocznie się na kanale YouTube cykl wirtualnych spotkań z podziemnym światem. Naukowiec i jednocześnie grotołaz opowie o tym, jak powstają podziemia.
Wszystkie wydarzenia organizuje Sekcja Speleologiczna Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika. Skupia pasjonatów, naukowców i grotołazów z całej Polski. Jej przewodniczący dr hab. Jan Urban, a zarazem pracownik Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie, tak tłumaczy ideę Międzynarodowego Roku Jaskiń i Krasu:
Dr hab. Krzysztof Stefaniak, członek sekcji, prof. Uniwersytetu Wrocławskiego pracujący w Zakładzie Paleozoologii, o jaskiniach mógłby mówić godzinami. To m.in. on odkrył pierwszy ząb neandertalczyka w Polsce, a w sumie już kilka:
Jak podkreślają speleolodzy, współczesna cywilizacja wywodzi się z jaskiń i tu właśnie bierze początek nasza kultura, ważne więc, by zrozumieć ich znaczenie dla człowieka i przyrody.
Dlatego podziemia są obiektem zainteresowań wielu badaczy, w tym geologów, paleontologów czy archeologów. Można je oczywiście zwiedzać turystycznie, można prowadzić w nich działalność eksploracyjną i sportową, tak jak to robią wykwalifikowani taternicy jaskiniowi. Można też łączyć te wszystkie dyscypliny w jedno, tak jak dr Jacek Szczygieł, członek sekcji speleologicznej, geolog z Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, instruktor taternictwa jaskiniowego w Katowickim Klubie Speleologicznym. Jaskinie zna jak własną kieszeń i dodaje, że najgłębsze i najdłuższe w Polsce występują w Tatrach:
A jaskinie te są zamknięte dla zwiedzających. Mogą do nich wchodzić tylko osoby uprawnione.
– Żeby uprawiać taternictwo jaskiniowe trzeba ukończyć specjalny kurs, zakończony egzaminem i legitymować się Kartą Taternika Jaskiniowego wydaną przez Polski Związek Alpinizmu – mówi Jarosław Woćko, prezes gorzowskiej „Gawry”. To jeden z dwóch speleoklubów na Ziemi Lubuskiej, drugi działa w Żaganiu.
Jarosław Woćko sam podziemnego bakcyla złapał ponad 40 lat temu, a zaczęło się tak:
Najbardziej zapadła mu w pamięć Jaskinia Meandrująca w Austrii, którą eksplorował wraz z członkami Speleoklubu „Bobry” z Żagania.
Rajmund Kondratowicz, wiceprezes żagańskiego klubu, dodaje, że grotołazi z „Bobrów” od lat szczególną uwagę poświęcają dwóm jaskiniowym rejonom – masywowi Tennengebirge Ost w Austrii i Sudetom Zachodnim. Obszar Sudetów eksplorują od 50 lat, mają tu bazę badawczą:
Dr Ditta Kicińska również łączy różne dziedziny jaskiniowej działalności – od naukowej, przez społeczną i eksploracyjną. Jest geolożką w Wydziale Nauk Geograficznych i Geologicznych Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, członkinią sekcji speleologicznej, działa w Polskim Związku Alpinizmu i Wielkopolskim Klubie Taternictwa Jaskiniowego. Zaznacza, że polscy speleolodzy należą do jednych z najbardziej aktywnych badaczy podziemi, z wieloma sukcesami na skalę światową. Obecnie na świecie odkrytych jest blisko 250 tys. jaskiń, w tym ponad 5 tys. 200 w Polsce i wciąż odkrywane są nowe.
– Podziemia budzą zainteresowanie również badaczy kosmosu. To w jaskiniach testowane są marsjańskie łaziki – mówi Ditta Kicińska:
Geolożka podkreśla też, że świat jaskiń to również ogromne wrażenia estetyczne.
Międzynarodowy Rok Jaskiń i Krasu został ogłoszony z inicjatywy Międzynarodowej Unii Speleologicznej, działaniom przyświeca hasło: „Odkrywać, rozumieć i chronić”.
Na drugą połowę roku, licząc, że pandemia minie, członkowie sekcji zaplanowali edukacyjne wycieczki speleologiczne, spotkania w terenie, w szkołach, urzędach, lokalnych społecznościach.
Dzisiejszy wykład o powstawaniu jaskiń jest jednym z kilkunastu, które mają przybliżyć tematykę podziemi szerszej publiczności. Więcej informacji na stronie Sekcji Speleologicznej Polskiego Towarzystwa Przyrodniczego im. M. Kopernika: http://www.speleo.ptpk.org.